Rouwen is topsport zonder voorbereiding. Prachtig gezegd vind ik dat. Het is de ondertitel van het troostrijke boekje ‘Wij weduwen zijn een taai volkje’ van Maya Stomp. Mijn moeder herkende er zo’n beetje alles in. En als niet-weduwe vond ik het ook heel fijn om te lezen.
Mijn vader overleed ruim drie jaar geleden en ik had tot dan geen benul hoe het voelde om te rouwen. Nou, daar kwam ik vrij snel achter. Een beetje eromheen dansen lukte voor geen meter, ik bleek er dwars doorheen te moeten. Soms stapte ik de deur uit met het gevoel dat het wel ging, om op de hoek alweer total loss en in tranen te zijn door een voorbijganger die dezelfde sigaar als mijn vader rookte. Mijn hart brak wel duizend keer keihard in duizend stukjes, meer pijn voelde ik nooit. Eten kon ik nauwelijks, wijn drinken des te beter. Hielp niks. De foto’s van hem en mij als klein meisje. De dingen die hij altijd zei (in mijn hoofd hoor ik hem nog heel vaak, dan lach ik om zijn humor). Het verdriet laaide iedere keer weer op, maar overspoelde me steeds iets minder. En op een dag voelde ik die hoekige zware steen in mijn lijf niet meer, de scherpe kantjes waren gesleten, nu koester ik het als een zachte, ronde kiezel.
Laatst las ik in de krant een mooi interview met de Britse psychotherapeute Julia Samuel, die al 25 jaar mensen helpt die een dierbare verloren hebben. Mijn zus die psycholoog is doet dat ook en ik vind het zo’n ongelooflijk moedig beroep, al die mensen, al dat verdriet, ik zou de hele dag huilen denk ik. Maar dit terzijde.
Goed rouwen is best moeilijk, zegt Julia Samuel. ‘Als we er maar niet over praten, dan bestaat het niet. Dat maakt dat mensen niet weten hoe te rouwen. Niemand lijkt door te hebben wat het inhoudt, hoe het voelt. In hun rouw verdwijnen veel mensen in hard werken, veel drinken of verdoving zoeken. Dat schaadt families generaties lang, omdat de manier waarop we met dood en rouw omgaan het hele familiepatroon beïnvloedt.’ Heftig hè? Ze schreef er het boek ‘Rouwwerk’ over dat net in het Nederlands vertaald is.
Aan de hand van oprechte en ontroerende verhalen van mensen die een grote liefde kenden en verloren toont Samuel hoe we kunnen stoppen ons ongemakkelijk en onzeker te voelen over de dood. Ze laat zien hoe we vrienden en familie kunnen helpen door er open en eerlijk over te praten.
Verwacht geen stappenplan, wel geeft ze een aantal pijlers, zoals het aanhouden van een dagritme en het doorleven van de pijn. Verdriet verzacht of verdwijnt alleen als je het volledig toelaat. De steun van dierbaren is heel belangrijk, want rouw maakt eenzaam. Als er mensen zijn die oprecht naar je luisteren, helpt dat enorm. Onderken het verdriet van een ander en wees er gewoon. Een zakdoek aangereikt krijgen van een vreemde in de tram helpt enorm.
Voor iedereen die rouwt of iemand wil helpen rouwen deze twee boeken, die hopelijk een heel klein beetje troost kunnen bieden.
